ب : موج اسلامی

هر حادثه‏ای در جهان طبیعت ، خواه طبیعت بیجان یا طبیعت جاندار ،
جنبشی می‏آفریند و موجی گرداگرد خویش به وجود می‏آورد . بلکه هر حادثه‏ای‏
خود موجی و جنبشی است که بر سطح این اقیانوس بیکران نمودار می‏گردد .
این اقیانوس که ما آن را با نامهای " جهان ، طبیعت ، گیتی " و غیره‏
می‏خوانیم و از طول و عرض و عمق آن فقط خدا آگاه است ، همواره از درون‏
خویش امواجی برون می‏فکند و جنبشهایی تولید می‏کند . آنچه بر ما از این‏
اقیانوس نمودار می‏شود و در حیطه حواس ما قرار می‏گیرد و عقل ما در
جستجوی کنه و ماهیت آنها بر می‏آید از نظری همین امواج و چین و شکنها
است که آنها را " حادثه " می‏خوانیم و نامهای مختلف بر آنها می‏نهیم و
در جستجوی معرفت آنها بر می‏آییم . اگر این امواج و چین و شکنها ، و به‏
عبارت دیگر : اگر این " تعینات " نمی‏بود ، راهی برای معرفت نبود ، زیرا
نشانی نبود بلکه طبیعت و جهانی در کار نبود . چه ، جدایی طبیعت از
جنبش و تموج امکان پذیر نیست .
همین نشانه‏ها و علامتها و پیچ و خمها و نشیب و فرازها است که به حواس‏
ما امکان عکسبرداری از اشیاء می‏دهد و آن عکس و تصویرها به دست قاضی عقل‏
سپرده می‏شود .
از اینرو ، هر چیزی در طبیعت تا هست متموج است و در جنبش و تکاپو
است ، و تا متموج است و در تکاپو است هست . بی موجی و بی جنبشی مساوی‏
نیستی است .

امواج ، طبق خاصیت ذاتی خود ، به محض پیدایش ، رو به وسعت و گسترش‏
می‏نهند ، متوالیا بر وسعت دائره خویش می‏افزایند و فاصله محیط و مرکز را
بیشتر می‏کنند . و از طرف دیگر به هر نسبت که بر وسعت دائره خود
می‏افزایند ، از قوت و شدت و طول آنها کاسته می‏شود ، تدریجا ضعیف‏
وضعیفتر می‏گردند و طولشان کم و کمتر می‏شود تا آنکه به نیستی و نابودی‏
لااقل از نظر ما می‏گرایند و به دنیای عدم می‏پیوندند .
برخورد امواج با یکدیگر سبب خنثی شدن موج ضعیفتر می‏گردد . امواج قویتر
جلو توسعه امواج ضعیفتر را می‏گیرند و آنها را به دیار نیستی می‏فرستند .
از اینرو برخورد با موانع و عوامل قویتر ، عامل دیگری است برای نابود شدن امواج و حوادث و پدیده‏های جهان . حکما این‏ نوع از نیستی و نابودی را که در اثر برخورد با موانع است " موت‏
اخترامی " و نوع اول را که از پایان یافتن نیروی بقا ناشی می‏شود " موت‏
طبیعی " می‏نامند 
ادامه دارد......